kutubhona

Ҳаким ибн Ҳизом отасидан ривоят қилади: Росулуллоҳ с.а.в. дедилар:

«دَعُوا النَّاسَ يُصِيبُ اللَّهُ بَعْضَهُمْ مِنْ بَعْضٍ فَإِذَا اسْتَنْصَحَ الرَّجُلُ أَخَاهُ فَلْيَنْصَحْ لَهُ»

«Одамларни ўз ҳолига қўйинглар, Аллоҳ баъзиларини баъзиларидан ризқлантираверсин. Бирон киши биродаридан маслаҳат сўраса унга маслаҳат берсин». Аҳмад ривояти. Тижорат ва савдо-сотиқ ҳолатларини кузатсак уларда Аллоҳ одамларни бир-биридан ризқлантираётганининг гувоҳи бўламиз. Катта тижорат бўладими ёки кичикми, бунинг фарқи йўқ. Кўпинча катта савдогарлар кичик савдогарларга товар сотиб олиб бераётганини, шу сотиб олиб бериши муқобилига фойдадан фоиз нисбатни, масалан бир фоиз фойдани олаётганларини кузатамиз. Кўпинча улгуржи савдогарлар шундай кишилар бўлади. Улар буни «комиссион тўлов» деб аташади. Бу иш ҳамма товарларда, кайл билан тортиладиган, вазн билан ўлчанадиган, қиёсланадиган ва бошқа товарларда жорийдир. Бу иш газлама ёки ширинлик ёки қоғоз ёки дастгоҳлар ишлаб чиқарадиган йирик ширкатлар билан улгуржи савдогарлар ўртасида ҳам боради. Бундай савдогарларни маклер (таъминотчи) ёки савдо вакили деб аташади. Чунки улар ана шу ширкатлар ишлаб чиқарадиган нарсанинг сотилишини таъминлашади ва бунинг эвазига шу ширкатлардан маълум фойдани, яъни муайян фоиз нисбатни олишади. Йирик савдогар ёки корхона билан кичик савдогарлар ўртасида шахслар воситачилигида савдолар бўлади. Ана шу шахслар ўша савдогар қўлида ёки корхонада ишлашади. Улар муайян савдогар қўлида ёки муайян корхонада ишлаб одамларга товар таклиф қилишади ва сотишади. Улар савдо билан шуғулланишар экан товар таклиф қилишлари эвазига уларга ўзлари ишлаётган йирик савдогар ёки корхона томонидан муайян тўлов (иш ҳақи) берилади. Улар товарни сотишдими ёки йўқми, бундан қатъий назар уларга ҳар бир савдо келишувида муайян иш ҳақи, яъни ўзлари савдо қиладиган нарса нархидан муайян фоиз нисбат берилади. Корхоналар ва ширкатларда, савдогарлар ва мижозларда, ҳар бир нарсада сотувчи билан олувчи ўртасидаги воситачилик мана шу тарзда кечади. Воситачилик газламалар, ширинликлар ва бошқа нарсаларда бўлганидек полиз экинлари, сабзавот ва

Даллоллик